Neden bazı insanlarla çok iyi anlaşıyor bazılarıyla ise anlaşamıyoruz? Hiç düşündünüz mü? Elbette, enerjilerden ve şu elektrik meselesinden bahsetmiyorum…

Şurası kesin ki, her insanın aynı kalıba sokulması, benzer davranış ve tepkileri göstermesi, aynı şekilde düşünüp aynı şekilde hareket etmesi mümkün değil… Birlikte çalıştığımız insanlarla olan ilişkilerimize baktığımızda, her birinin farklı iletişim yöntemlerini daha etkili olarak kullandığını görebiliriz. Bazılarımız bir projenin hızlı ilerlemesi için kararların hızlıca verilmesi ve doğrudan aksiyona geçilmesini isterken, bazılarımız verilerin daha detaylı incelenmesi ve tüm görüşlerin alınması gerektiğini düşünebilir. Bunun temel nedeni, her insanın hem özel hem de iş hayatında, farklı davranış tercihlerinde bulunmalarıdır. İşte bu davranış tercih ve kalıpları Sosyal Stil (Social Style) olarak adlandırılır. İlk kez 1960’larda ortaya çıkan Sosyal Stiller modelini Dr. David W. Merrill ve Roger Reid ortaya koymuşlardır.

Sosyal Stiller gibi daha birçok kişilik analiz testi vardır. Aslında karakter testi ya da kişilik testi sadece sizin sosyal davranışlarınızın altındaki nedenlerinizi anlayabilmemizi sağlayacak bir harita sunar. Tabii ki hiçbir test kişiliğinizi yapısını %100 veremez; bu testin misyonunda bu yoktur, test sadece gerçek ile ilgili bir ipucu yakalamamıza yardım eder.

Neden Sosyal Stiller?

İletişim çok kolay gibi görünen ama oldukça zor bir süreçtir. Kim olursak olalım, işimiz ne olursa olsun, yaşamak için iletişim kurmak, daha iyi yaşamak için daha iyi iletişim kurmak gerekmektedir.  Temelde bizi başarılı kılan, diğer insanlara kendi stilimizi dayatarak kabul ettirebilmemiz değil, başta kendimizi tanımak olmak üzere, farklı stillere yönelik farkındalığımızı sağlamak ve kendi esneklik seviyemizi arttırmamızdır. Yani, sağlıklı iletişim ve başarılı bir liderlik kariyerinin yolu, kendimizi ve insanları tanımaktan, kendimizi onlara adapte etmekten geçer.

Peki sosyal stiller değiştirilebilir mi? Hayır! Yani sahip olduğunuz sosyal stil sizin kişiliğinizin bir parçasıdır ve değiştirilemez. Bununla birlikte bir insan tamamen bir sosyal stilin davranış biçimlerini gösterecek diye bir şey yoktur. Her insan belli oranda diğer stillerin davranış özelliklerini gösterebilirler; söz konusu olan baskın olan sosyal stildir.

Sosyal stiller ile iletişim yönetimi, bireylerin kurum içi ve kurum dışı tüm ilişkilerinde daha etkin ilişkiler kurabilmesini ve başka insanlara kendilerini daha doğru aktarabilmesini hedefler. Bu bağlamda sosyal stiller modelini; insan kaynaklarında personel seçim ve yönetiminde, satış ve müşteri yönetiminde, ikna ve çatışma yönetiminde, koçlukta iletişim becerilerimizi geliştirmede etkili olarak kullanabiliriz.

Stiller ve Tarzları

Araştırmacılar, genel olarak kişilerarası davranışın temel iki boyutu olduğunu belirtmektedirler. Bunlar; müdahale eden ve tepki veren boyutlarıdır. Müdahale etme, bireyin davranışlarının zorlayıcı lığının ve yönlendiriciliğinin başkaları tarafından görünüş derecesidir. Tepki verme ise, davranışların duygusal olarak ifade veya kontrol edilişinin görünüş derecesidir. Bu boyutlarda dostane, analitik, destekleyici ve anlatımcı olmak üzere dört temel sosyal davranış tarzı bulunmaktadır.

• Yönlendiren ya da sürücü (Driving)
• Analitik (Analytical)
• Dışa vuran ya da ifadeci (Expressive)
• Cana yakın ya da candan (Amiable)

Yönlendiren 

Aktif, etkili ve kararlı insanlardır; genellikle iletişimlerinde doğrudan, isteklerini net belirten, ‘söyleyen’ bir tarzı tercih ederler. İş bitiricilik ve sonuç odaklı olma konusunda oldukça yüksek özelliklere sahip bu stildeki insanlar, aynı zamanda insanların beklenti ve duygularına uzak kalabilmektedir. Bu gruptakilerin temel özellikleri şunlardır:

1. Hızlı hareket etmeyi ve konuşmayı tercih ederler.
2. İşlerin belirli zaman sınırlarında, takvime bağlı ilerlemesini tercih ederler.
3. Kişisel ilişkilerden ziyade işe ve sonuca odaklanırlar.
4. Geçmişten ve gelecekten ziyade günümüze odaklıdırlar.
5. Sorumluluk alır ve diğerlerini sorumluluğa iterler.
6. Süreci kontrol etmeye çalışırlar.
7. Disiplinli ve düzenlidirler.
8. Kararlı, etkili ve iş bitiricilerdir.
9. Gecikmeye ve hataya tahammülleri azdır.
10. Eleştiride sert, kırıcı olabilirler.
11. Yeterince dinlemeye açık değillerdir.

Analitik

Sessiz, mantıklı ve içe kapanık olarak nitelendirilirler; insanlarla gerekmedikçe doğrudan ilişkiye girmemeyi tercih ederler. Bu nedenle kimi zaman, soğuk ya da coşkudan yoksun olarak nitelendirilebilirler. Karar vermede zorlanırlar; ancak mükemmeliyetçi yapıda olduklarından aldıkları kararlar uzun, dikkatli ve kapsamlı bir sürecin sonucudur.  Veri odaklıdırlar; detaylı, çok yönlü ve mantıklı dayalıdır. Bu gruptakilerin temel özellikleri şunlardır:

1. Yavaş hareket etmeyi ve konuşmayı tercih ederler.
2. Son derece düzenli ve planlayıcılardır.
3. Geçmiş veri ve süreçlere odaklıdırlar.
4. Sistematik çalışıp problem çözücülerdir.
5. Kapsamlı veri üretirler.
6. Süreç ve prosedür odaklıdırlar.
7. Fikirlerini beyan etmede çekingendirler.
8. Çok dikkatli adım atarlar.
9. Değişimi zor kabul ederler.
10. Yüksek enerji ve coşku göstermezler.
11. Yalnız çalışmayı severler.

İfadeci

Genellikle diğerleri tarafından coşkulu, konuşkan, yaratıcı ve fikir sahibi olarak nitelendirilirler. Her konuda olumlu ya da olumsuz fikirlerini ortaya koymaktan çekinmezler. Bu gruptakilerin temel özellikleri şunlardır:

1. Hızlı hareket etmeyi ve konuşmayı tercih ederler.
2. Yüksek sesli ve coşkulu konuşmalarıyla bilinirler.
3. Geleceğe odaklı hareket ederler.
4. Sosyal ve girişken insanlardır.
5. Vizyoner ve yaratıcılardır.
6. Olumlu ya da olumsuz görüşlerini açıkça paylaşırlar.
7. Duygusal ve içgüdülerine dayalı karar verirler.
8. Ani kararlar vermeleri ve sıklıkla hata yapabilirler.
9. Çabuk sıkılırlar, sıklıkla yön değiştirebilirler.
10. Dağınık ve disiplinsiz olabilirler.
11. Verileri yeterince kullanmayabilirler.

Candan

Cana yakın, kolay iletişim kurulabilen, anlaşması kolay, ‘dinleyen’ insanlardır. İnsan ilişkilerine çok düşkündürler ve başkalarının duygularını incitmemeye azami özen gösterirler; bu yüzden hayır demekte zorlanırlar. Bu gruptakilerin temel özellikleri şunlardır:

1. Yavaş hareket etmeyi ve konuşmayı tercih ederler.
2. İnsan ilişkilerine düşkündürler.
3. İşleri başkalarıyla yürütmeyi severler.
4. Diğer insanları desteklerler.
5. Güven duygusu hayatlarında çok önemlidir.
6. Başkalarını iyi dinler ve görüşlerine önem verirler.
7. İyi birer takım oyuncusudurlar.
8. Konfor alanlarından dışarı çıkmayı sevmezler.
9. Değişimi yavaş kabul ederler.
10. Disiplinsiz olabilirler.
11. Kişisel ilişkilere aşırı odaklanarak kararsız olabilirler.

 

Bu stillerin hiçbiri diğerinden üstün değildir, yalnızca farklıdır. Hiçbir stil, sizi daha iyi ya da daha kötü bir yönetici ya da çalışan yapmaz. Ancak farklı davranış tarzına sahip bireyleri tanıma ve geliştirmeye istekli olmak, çok yönlülüğü geliştirecek, uyumlu iletişim becerisi sağlayacak ve liderin bütün tarzlarla empati kurmasının imkanını sağlayacaktır.